Erasmus+ „Trauma Informed Care – TIC” (Pomoc uwzględniająca traumę)
W latach 2020-2022 Caritas Archidiecezji Warszawskiej uczestniczyła w partnerskim programie Erasmus+ „Trauma Informed Care”. Projekt podejmował problematykę bardzo częstego u osób bezdomnych i obciążonych psychiczne faktu straumatyzowania na skutek dramatycznych lub długotrwale niszczących doświadczeń. Doświadczenia takie w sposób przemożny wpływają na postawy i zachowania tych osób do tego stopnia, że nieadekwatne staje się stosowanie do nich zwykłych kryteriów oceny i wymagań. Jeśli celem ma być efektywna pomoc, konieczne jest podejście uwzględniające skutki traumy w psychice człowieka. Zmiana podejścia ma zawsze swój początek w zmianie świadomości. Dlatego ważne jest propagować wiedzę na ten temat, zwłaszcza w kręgach pomocowych. Za świadomością powinno pójść takie ukształtowanie usług pomocowych, które uwzględniałoby szczególny profil psychiczny osoby straumatyzowanej. Potrzebne jest głębsze wsparcie psychologiczne, potrzebna jest większa świadomość problemu nie tylko u osób bezpośrednio zajmujących się pomocą, ale także u personelu okołopomocowego – urzędniczego, sprzątającego, ochroniarskiego, porządkowego itp. Potrzebna jest także stosowna modyfikacja otoczenia fizycznego w sensie architektury, wystroju wnętrz itp., które na swój milczący sposób także oddziałuje na człowieka. Właściwe ukształtowanie postaw ludzkich oraz środowiska fizycznego składa się na tzw. „środowisko adekwatne psychologiczne” (Psychologically Informed Environment – PIE) – środowisko, którego różne elementy składają się na wspólne pozytywne oddziaływanie na człowieka przytłoczonego własnym traumatyzującym doświadczeniem.
Program Erasmus+ TIC posłużył pogłębieniu świadomości organizacji partnerskich we wszystkich wymienionych aspektach. W jego ramach odbył się cykl nieformalnych szkoleń w trzech europejskich ośrodkach – Cork, Lizbonie i Florencji. Swoimi refleksjami i wiedzą dzielili się z uczestnikami m.in.: dr Peter Cockersell, Sharon Lambert, dr Brian McClean, Gary Broderick podczas seminarium w Cork w Irlandii, Guilermo Canto, Liliane Vegas, Teresa Mosca podczas konferencji w Centralnym Szpitalu Psychiatrycznym w Lizbonie oraz Giovanna Devoto, Enrico Palmerini, Paolo Rossi Prodi podczas seminarium we Florencji.
Uczestnicy projektu:
Caritas Archidiecezji Warszawskiej, Polska
SMES-Europa, Bruksela,
Centro Hospitalar Psiquiatrico De Lisboa, Portugalia
Coordinamento Toscano Marginalità ODV, Włochy
Society of Social Psychiatry and Mental Health Panayiotis Sakellaropoulos, Grecja
Park Sanitari Sant Joan de Déu, Hiszpania
Project UDENFOR, Dania
Na zakończenie projektu uczestnicy wystosowali list do grupy osób mających wpływ na kształtowanie polityki społecznej. List ma na celu uwrażliwienie tych osób na problematykę traumy i wagę takiego kształtowania usług pomocowych, by traumę uwzględniały. Treść tego listu polecamy także uwadze Czytelnikom niniejszej informacji:
Szanowna Pani/ Szanowny Panie
Przez ostatnie 3 lata Caritas Archidiecezji Warszawskiej realizowała w partnerstwie z 6 innymi europejskimi organizacjami pomocowymi program Erasmus+ zatytułowany „Pomoc uwzględniająca traumę” (Trauma Informed Care – TIC). Wszyscy partnerzy tego projektu świadczą usługi pomocowe osobom dotkniętym problemami psychicznymi i bezdomnością. Ludzie ci zmagają się z bardzo trudnymi sytuacjami w ogromnej mierze na skutek przytłaczających doświadczeń, przez które przeprowadziło ich życie. Takie doświadczenia zostawiają w psychice trwały ślad – traumę. Osoby straumatyzowane są podatne na uzależnienia, zaburzenia psychiczne, a w efekcie również na utratę schronienia. Nasz projekt był w istocie refleksją nad dalekosiężnymi skutkami traumy w psychice człowieka oraz koniecznością uwzględnienia tych skutków w kształtowaniu usług pomocowych. Taka świadoma pomoc określana jest z angielska terminem Trauma Informed Care (TIC – pomocy uwzględniającej traumę), a usługi biorące pod uwagę skutki traumy terminem Psychologically Informed Environments (PIE – środowiska psychologicznie adekwatnego).
TIC i PIE to nowy sposób udzielania wsparcia, który niesie z sobą pozytywne skutki zarówno dla usługobiorców, jak i personelu pomocowego. Łagodzi skutki traumy u usługobiorców oraz zapobiega wypaleniu zawodowemu u personelu.
TIC i PIE powinny znajdować coraz większe odzwierciedlenie w sposobie organizacji i świadczenia usług pomocowych w szczególności w stosunku do osób bezdomnych obciążonych deficytami psychicznymi. Z myślą o osobach najbardziej poszkodowanych przez los trzeba budować bezpieczne, ciepłe środowiska w sensie zarówno otoczenia ludzkiego jak i fizycznego (architektura, organizacja i wystrój wnętrz) – środowiska sprzyjające zarazem redukcji napięcia psychicznego jak i pozytywnej mobilizacji.
Trzy rekomendacje płynące z projektu, z którymi chcielibyśmy trafić do Pana/Pani jako osoby mogącej mieć wpływ na kształtowanie polityki społecznej to:
1. Świadomość ciężaru, jaki na człowieka – w tym przypadku na osobę bezdomną – nakłada trauma.
2. Zwrócenie uwagi na zapewnienie w usługach pomocowych środków na wszelkie formy wsparcia łagodzące skutki traumy (pomoc psychologiczna, kształtowanie otoczenia fizycznego).
3. Zwrócenie uwagi na zapewnienie w usługach pomocowych środków na kształtowanie właściwych postaw personelu pracowniczego wobec osób straumatyzowanych (dotyczy to nie tylko pracowników pomocowych ale i innych kategorii osób – personelu biurowego, administracyjnego, sprzątającego itp.).
Polecając powyższe rekomendacje Pani/Pana pamięci pozostajemy otwarci na wszelki kontakt z Pani/Pana strony w tej sprawie.
