Chrześcijanin a pieniądze” – wykład prof. Andringi na konferencji w warszawskim KIK

O wpływie charyzmatu na rozwój rynku i o koncepcji ekonomii komunii wypracowanej przez Ruch Focolari mówił prof. Leo Andringa w wykładzie „Chrześcijanin a pieniądze” podczas konferencji „Rola Kościoła i środowisk katolickich w ekonomii społecznej w Polsce” zorganizowanej przez Klub Inteligencji Katolickiej w Warszawie.
Prof. Leo Andringa, przedstawiciel projektu „Ekonomia komunii” Ruchu Focolari i były dyrektor Narodowego Banku Holandii, zwrócił uwagę, że na ekonomię, podobnie jak na historię Kościoła, patrzeć można jak na pełną napięcia relację między instytucją a charyzmatem. Podkreślił, że w refleksji nad zjawiskami gospodarczymi zbyt często dominuje wymiar instytucjonalny – spojrzenie poprzez banki, wskaźniki, procesy itp., podczas gdy „wymiar charyzmatyczny” bywa pomijany lub niedoceniany.
A jednak – przekonywał prof. Andringa – jest to wymiar bardzo istotny. Na czym polega charyzmatyczna ekonomia? Wśród jej cech, zdaniem profesora, wymienić można po pierwsze – idealistyczny motyw działań podejmowanych nie ze względu na własną korzyść, po drugie – zasadę wzajemności, odwoływanie się do idei braterstwa i solidarności, bardziej niż do filantropii, wreszcie – oparcie się na ludzkiej wolności i praktycznym konkrecie, a nie na abstrakcyjnych teoriach ekonomicznych.
Prelegent podał szereg przykładów wpływu tak rozumianego charyzmatu na rozwój ekonomiczny. Zwrócił uwagę na benedyktyński monastycyzm i zasadę „ora et labora”. – Była to zupełna nowość. Pojęcie kultury pracy nie istniało w starożytnym świecie. Kulturą było studiowanie, a pracowali niewolnicy. W tym sensie reguła benedyktyńska stała się podstawą nowoczesnego rozumienia pracy i gospodarki – mówił Andringa. Przypomniał również ideę zapoczątkowanych przez franciszkanów banków miłosierdzia, które były de facto pierwszymi nowoczesnymi bankami, a powstały z przyczyn zupełnie pozaekonomicznych. – Chodziło o realizację idei braterstwa, o pożyczanie pieniędzy najuboższym – powiedział. Prof. Andringa wspomniał też o koncepcji mikrokredytów dla najuboższych prof. Muhammada Yunusa z Bangladeszu, czy ideach solidarności przyświecających twórcom ruchu europejskiego.
Przedstawił również projekt „Ekonomii komunii” wypracowany przez Ruch Focolari z inicjatywy jego założycielki Chairy Lubich. Zwrócił uwagę, ze u podstaw projektu tkwi założenie, że to osoba, a nie pieniądze ma być w centrum działań, również działań ekonomicznych oraz, że interes prywatny i społeczny nie muszą być ze sobą sprzeczne, co więcej największy sukces i osobiste szczęście osiągnąć można we wspólnocie, dzieląc dobra z innymi.
Jak prof. Andringa wyjaśnił w rozmowie z KAI, „Ekonomia komunii” polega na dzieleniu się zyskami z osobami potrzebującymi. W projekt takiej ekonomii zaangażowane są normalne przedsiębiorstwa, które działają w normalnym systemie rynkowym. Dzielą one swoje zyski na trzy części. Jedną przeznaczają na bezpośrednią pomoc ubogim, drugą – na działania formacyjne i edukacyjne, tak, by jak najwięcej osób mogło poznać idee kultury dawania. Trzecią część przeznaczają na potrzeby firmy i jej rozwój, m.in. po to, by mogło ono tworzyć coraz więcej nowych miejsc pracy.
„Jest to wyraz nowej duchowości w ramach Kościoła, duchowości wspólnoty, duchowości Ruchu Focolari. Patrząc na historię widzimy, że innowacje w ekonomii często opierają się na charyzmatach. Ekonomia komunii to nowy charyzmat – taki jakim niegdyś był charyzmat benedyktyński czy franciszkański” – powiedział prof. Andringa.
Prof. Leo Andringa uczestniczył w konferencji „Rola Kościoła i środowisk katolickich w ekonomii społecznej w Polsce” zorganizowanej przez warszawski Klub Inteligencji Katolickiej. Prezes KIK Piotr M. A. Cywiński podkreślił, że celem konferencji było zebranie i prezentacja przykładów dotychczasowych doświadczeń z dziedziny ekonomii społecznej w Polsce oraz pewna refleksja ekspertów z tych dziedzin. Jak zapowiedział – kolejnym etapem działań KIK będzie próba prezentacji idei związanych z ekonomią społeczną w szerszych środowiskach w Polsce.
Uczestnicy konferencji mieli okazję zapoznać się z wydanym przez Fundację Inicjatyw Społeczno – Ekonomicznych „atlasem dobrych praktyk ekonomii społecznej”. Atlas jest przeglądem najciekawszych inicjatyw z dziedziny ekonomii społecznej w różnych regionach i województwach na terenie całej Polski. Kilka z tych inicjatyw – Zakład Aktywizacji Zawodowej dla osób niepełnosprawnych umysłowo w Mikołowie, Caritas Diecezji Ełckiej podejmujących szereg inicjatyw z zakresu ekonomii społecznej w całym regionie oraz Fundacja „Nadzieja”, specjalizująca się w pożyczkach i doradztwie osobom bezrobotnym pragnącym założyć działalność gospodarczą – zostało szczegółowo zaprezentowanych podczas konferencji.
Przedstawiciele tych organizacji zwracali uwagę, jak wiele w ich działaniach zależy od odpowiednich liderów i duszpasterzy, którzy potrafią wyzwolić drzemiący w ludziach potencjał. Podkreślali też, że obecna sytuacja w Polsce wymaga otwarcia „nowego rozdziału” w działaniach instytucji takich jak np. Caritas. Instytucje te, poza bezpośrednią pomocą najuboższym, powinny coraz bardziej angażować się w inspirowanie działań z zakresu ekonomii społecznej.